سرطان پستان یک سوم از سرطان های زنان را شامل می شود و بعد از سرطان ریه دومین علت مرگ به علت سرطانهاست. در این مقاله قصد داریم به روش های تشخیص سرطان پستان بپردازیم. ممکن است شما هم شاهد تجربه این اتفاق ناگوار در میان اطرافیان خود بوده باشید ؛ از این بابت به جهت جلوگیری از پیشرفت این بیماری خوب است آگاهی تان را بالا ببرید.
عوامل مستعد کننده کارسینوم پستان
قبل از اینکه به سراغ توضیحات مربوطه به راه های تشخیص سرطان پستان برویم ، خوب است بدانیم که چه عواملی ما را در معرض ابتلا به این بیماری قرار می دهند.
سن : بعد از سی سالگی میزان بروز سرطان سینه به شدت افزایش می یاید . انسیدانس سرطان پستان بین 45 تا 50 سالگی ثابت باقی می ماند .
سابقه خانوادگی : در 20 – 30 درصد مبتلایان به سرطان پستان سابقه خانوادگی وجود دارد . در صورت وجود بیماری یکطرفه پستان، قبل از یائسگی در یکی از بستگان درجه اول، خطر ابتلا در کل زندگی فرد، سی درصد می باشد. گرفتاری دو طرفه پستان در مادر و یا خواهر قبل از یائسگی، این خطر را تا 40 – 50 درصد افزایش می دهد و علت افزایش خطر، اونکولوژنهای ارثی است .
5 – 10 درصد از تمام سرطانهای پستان ارثی بوده و با وراثت اتوزوم غالب به ارث می رسند . در 50 درصد موارد، افراد مذکر حامل ژن هستند . شایعترین جهش ها حذف ژنی در BRCA1 و BACA2 است . در فرد حامل این جهش ها خطر ابتلا به سرطان پستان چهار درصد در سال و در طول زندگی 35 تا 85 درصد است . در این افراد خطر ابتلا به سرطان های پستان در سمت مقابل 65 درصد است . جهش در BRCA1 با افزایش خطر کنسر تخمدان و پروستات همراه است در حالی که در مردان حامل BRCA2، خطر کنسر پستان و پروستات افزایش می یابد.
رژیم غذایی، چاقی و الکل : تفاوت های جغرافیایی مشخص در شیوع سرطان پستان ممکن است به رژیم غذایی مربوط باشد . مصرف غذای سالم با احتمال ابتلا به سرطان کمتری همراه است . مصرف زیاد شراب باعث افزایش سرطان پستان می شود اما هنوز نقش الکل ثابت نشده است .
عوامل تولید مثلی و هورمونی : طولانی بودن دوران تولید مثل و منارک زود هنگام خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد اما یائسگی زودرس و با احتمال بیشتر یائسگی مصنوعی ناشی از برداشت تخمدانها خطر ابتلا را کم می کند . بی نظمی قاعدگی و طول مدت خونریزی قاعدگی ارتباطی با سرطان های پستان ندارد . زنان نولی پار بیشتر از زنان مولتی پار در معرض خطر کارسینوم پستان قرار دارند اما شیردهی در شیوع سرطان پستان بی تاثیر است . همچنین بروز سرطان پستان در زنانی که اولین فرزند خود را در سنین بالاتر به دنیا می آورند بیشتر از زنان پرایمی گراوید جوان است . کسانی که چنین شرایطی را تجربه می کنند بایستی حتما در فواصل زمانی معین ، تحت روندهای غربالگری و تشخیص سرطان پستان قرار بگیرند.
استفاده از قرص های ضد بارداری بدون در نظر گرفتن مدت مصرف، سابقه خانوادگی و بیماری خوش خیم پستان احتمال سرطان پستان را افزایش نمی دهد اما در سایر مطالعات در مصرف کنندگان قرصهای ضد بارداری، افزایش اندک اما معنی داری در میزان خطر سرطان پستان دیده شد . ده سال پس از قطع قرصها، میزان خطر در مصرف کنندگان سابق قرص به میزان جمعیت طبیعی، کاهش می یابد .
تشخیص سرطان پستان در افرادی که در دوران یائسگی درمان هورمونی دریافت می کنند بیشتر و در مراحل پیشرفته تر داده می شود . حتی استفاده کوتاه مدت از هورمون (ترکیب استروژن و پروژسترون) احتمال سرطان مهاجم پستان را افزایش می دهد .
سابقه سرطان پستان : خطر ایجاد سرطان پستان میکروسکوپی در پستان مقابل در افرادی که سابقه ابتلا به سرطان دارند 50 درصد و خطر ابتلا به سرطان بالینی آشکار در پستان مقابل 25 – 20 درصد است . بروز کانسر پستان دو طرفه در کارسینوم های لوبولر بیشتر از انواع مجرایی است . سابقه ابتلا به سرطان اندومتر، تخمدان، کولون و یا سابقه پرتو درمانی برای درمان لنفوم هوچکین احتمال سرطان پستان را افزایش می دهد.
تشخیص سرطان پستان
شایعترین محل ایجاد کنسر پستان، ربع خارجی فوقانی پستان است . اغلب توده های پستانی توسط خود بیمار و گاهی نیز توسط پزشک در حین معاینه روتین پستان کشف می شوند . ماموگرافی ، یکی از راه های تشخیص سرطان پستان ، شناسایی ضایعات غیر قابل لمس سینه را افزایش داده است . ماموگرافی و معاینه پستان مکمل هم هستند 10 -50 درصد از سرطانهای کشف شده با ماموگرافی قابل لمس نیستند .
10 – 20 درصد از سرطان های کشف شده در لمس با ماموگرافی قابل شناسای نیستند . هدف از غربالگری سرطان پستان کشف توده ها در مرحله ای که هنوز کوچک (زیر یک سانتی متر) و قابل درمان با جراحی هستند می باشد . غربالگری سرطان پستان در زنان 40 – 49 ساله میزان مرگ و میر را 45 درصد کاهش می دهد .
در همه زنان 40 ساله و بالاتر ماموگرافی سالانه همراه با معاینه بالینی پستان حداقل هر سه سال یکبار باید انجام شود . معاینه توسط خود بیمار (BSE) دیگر توصیه نمی شود . BSE نسبت به افزایش آگاهی زنان در مورد پستان مزیتی ندارد . در عوض به زنان توصیه می شود هر علامت جدید در پستان که در طی فعالیتهای روزانه با آن مواجه می شوند گزارش کنند.
به جهت انجام پروسه های تشخیصی سرطان سینه ، می توانید به مهر ایرانیان ، بهترین مرکز سونوگرافی در غرب تهران ، مراجعه فرمایید.
بیوپسی پستان
توصیه می شود بیمار در روند تشخیص سرطان پستان و تصمیم گیری در مورد درمانش حضور داشته باشد . اغلب موارد بیوپسی اولیه اولین اقدام است. اگر علائم پستان یا نتیجه آزمایشات تصویر برداری (مثل ماموگرافی)، نشان از سرطان سینه داشته باشند، ممکن است نیاز به بیوپسی پستان داشته باشید. در طول بیوپسی پستان، پزشک تکه کوچکی از بافت پستان را از بخش مشکوک به سرطان جدا می کند و آن را در آزمایشگاه مورد تحقیقات بیشتر قرار می دهد تا تشخیص دهد که سلول های سرطانی در این بخش وجود دارند یا خیر. انجام بیوپسی پستان صرفا به این معنی نیست که شخص مبتلا به سرطان پستان است. نتیجه بیشتر بیوپسی ها برای سرطان پستان منفی است، ولی بیوپسی پستان تنها راه مطمئن شدن است.
روش های بیوپسی پستان
انواع مختلفی از بیوپسی برای تشخیص سرطان پستان وجود دارد. برخی با استفاده از یک سوزن تو خالی، و برخی با ایجاد برش روی پوست انجام می شوند. اینکه ازکدام نوع استفاده شود، به عواملی بستگی دارد که در ادامه به آن می پردازیم:
- در ظاهر یا به هنگام لمس شدن، تغییرات پستان تا چه حد مشکوک به نظر می رسند
- تغییرات سینه تا چه حد بزرگ هستند
- در کجای سینه قرار دارد
- آیا بیش از یک منطقه مشکوک وجود دارد؟
- وضع سلامتی کلی
- اولویت های شخصی
اغلب اوقات، بیوپسی با سوزن (به جای بیوپسی با جراحی) می تواند انجام شود. از پزشک خود سوال کنید که قرار است چه نوع بیوپسی سینه روی شما انجام شود و در حین و بعد از انجام آن، باید چه انتظاراتی داشته باشید.
FNAC یا آسپیراسیون با سوزن ظریف
معمولا در ضایعات قابل لمس و یا تحت هدایت سونوگرافی انجام می شود . منفی بودن نتیجه FNAC بدخیمی را رد نمی کند و انجام بیوپسی با سوزن ضخیم یا بیوپسی اکسیزیونال ضروری است . در زنان جوان پایش ضایعات (بدون علائم بدخیمی) به مدت یک یا دو سیکل قاعدگی عاقلانه است . ضایعات مشابه فیبرآدنوم که FNAC آنها را تایید کرده است بدون بیوپسی اکسیزیونال پیگیری می شوند . FNAC در ضایعات ظاهرا کیستیک و خوش خیم جهت آسپیراسیون مایع قابل انجام است . در صورتی که مایع خونی نبوده و پس از تخلیه کیست برطرف گردد بررسی سیتولوژیک بیشتری لازم نیست . در آسپیراسیون با سوزن ظریف به عنوان یکی از راه های تشخیص سرطان پستان ، یک سوزن خیلی نازک و توخالی که به یک سرنگ وصل است، برای بیرون کشیدن (آسپیراسیون) بخش کوچکی از بافت یا مایع از بخش مشکوک به سرطان استفاده می شود.
تشخیص سرطان پستان با روش بیوپسی با سوزن (CNB)
این نوع از بیوپسی در توده های قابل لمس و غیرقابل لمس پستان قابل انجام است . در ضایعات قابل لمس انجام CNB به جای FNAC بافت بیشتری برای مطالعه بدست می دهد . در ضایعات غیر قابل لمس هدایت ماموگرافی یا سونوگرافی کمک کننده است . CNB در ضایعات در دسترس روش ارجح است . در غیاب تشخیص قطعی مرحله بعد انجام بیوپسی باز است . در این روش از یک سوزن بزرگ توخالی برای نمونه برداری از تغییرات سینه که توسط پزشک لمس شده باشد یا در سونوگرافی، ماموگرافی و MRI تشخیص داده باشد، استفاده می شود. معمولا این روش بیوپسی پستان، به روش های دیگر ترجیح داده می شود.
بیوپسی باز
در صورتی که با موفقیت نتوان CNB و یا FNA انجام داد و یا نتایج این تست ها مبهم و یا با یافته های بالینی همخوانی نداشته و یا نشان دهنده بدخیمی باشد بیوپسی باز انجام می شود . بیوپسی از ضایعات غیر قابل لمس تحت هدایت سونوگرافی یا ماموگرافی باید صورت گیرد . قبل از اقدام به درمان باید تشخیص قطعی و بدون ابهام بافت شناسی سرطان پستان به دست آید. در موارد نادری، برای برداشتن تمام یا بخشی از توده برای انجام آزمایش، به جراحی نیاز است. این بیوپسی، بیوپسی باز نام دارد. اکثر اوقات، پزشک تمام توده یا بخش های غیرعادی به همراه اطراف بافت سینه را خارج می کند.
بیوپسی غدد لنفاوی
در این نوع روند تشخیص سرطان پستان ، پزشک غدد لنفاوی زیر بغل آزمایش را مورد بررسی قرار می دهد تا از گسترش سلول های سرطانی، اطلاع پیدا کند. این عمل ممکن است همراه بیوپسی تومور پستان یا زمانی که تومور از سینه خارج شده باشد، انجام شود. بدون توجه به نوع بیوپسی سینه ، تمام نمونه ها به آزمایشگاه فرستاده می شوند تا پاتولوژیست آن ها را بررسی کند. معمولا تا دریافت نتیجه چند روز طول می کشد.
به جهت انجام هر یک از روندهای فوق می توانید به بهترین مرکز سونوگرافی غرب تهران ، مهر ایرانیان مراجعه کنید.
تشخیص سرطان پستان با سونوگرافی
سونوگرافی سینه در تهران با استفاده از امواج و اکو، از داخل پستان تصویربرداری می کند. سونوگرافی پستان می تواند تغییرات سینه مثل کیست هایی که در ماموگرافی به سختی دیده می شوند را نشان دهد. از سونوگرافی می توان برای بیوپسی استفاده کرد. یک سوزن وارد پوست می شود و سلول هایی را برای آزمایش بیرون می آورد. این عمل می تواند روی لنفوم های متورم زیر بغل نیز انجام شود.
تست های بیشتر برای تشخیص سرطان پستان
زمانی که این بیماری تشخیص داده شود ، آزمایشات بیشتری به انجام می رسد تا استیج یا گرید سرطان ، همچنین بهترین متد درمانی مشخص شود. در ادامه برخی از آن ها را توضیح داده ایم.
اسکن و X ray
یک سی تی اسکن ، X ray از قفسه سینه و یا سونوگرافی کبد نیاز است تا اطمینان حاصل شود که سرطان سینه به این مناطق سرایت نکرده است. حتی امکان دارد یک MRI از سینه انجام پذیرد تا نتیجه مشخص شده و یا گستردگی سرطان در پستان ها ارزیابی گردد.
حتی در صورتی که دکتر تشخیص دهد امکان سرایت کارسینوم به استخوان ها وجود داشته باشد ، اسکن استخوان نیز به انجام می رسد. قبل از اسکن استخوان ، یک ماده که حاوی مقدار کمی از اشعه رادیو اکتیو است و با نام ایزوتوپ شناخته می شود ، به رگ دست تزریق خواهد شد. اگر استخوان تحت تاثیر سرطان قرار گرفته باشد ، این ماده جذب آن خواهد شد. در این تست مناطقی که سرطانی شده باشند ، برجسته خواهند شد.
آزمایشاتی که به منظور انتخاب روش درمان سرطان سینه انجام می شوند
برای اینکه تعیین شود سرطان به یک روش درمانی خاص جواب می دهد یا نه ، یک سری تست به انجام خواهند رسید. نتیجه این موارد به پزشک کمک می کند تا یک تصویر کامل از نوع سرطان و روش برطرف کردن آن به دست آورد. در برخی موارد ، می توان سلول های سرطانی پستان را تحریک کرد تا هورمون هایی را تولید کنند که به صورت طبیعی در بدن وجود دارند. این هورمون ها شامل استروژن و پروژسترون می شوند.
در چنین مواقعی ، سرطان را می توان با جلوگیری از تاثیر این هورمون ها و یا پایین آوردن سطوح آن ها در بدن درمان کرد. این رویه ، هورمون تراپی نام دارد. در طول یک تست هورمون تراپی ، نمونه ای از سلول های سرطانی از سینه برداشته خواهند شد تا مشخص شوند به استروژن یا پروژسترون جواب می دهند یا خیر. در صورتی که هورمون بتواند از طریق گیرنده هورمونی به سلول سرطان سینه بچسبد ، به آن هورمون مثبت می گویند.
در حالی که برخی هورمون ها رشد برخی سلول های سرطانی را افزایش می دهند ، دیگر مدل ها با پروتئینی به نام HER2 رشد آن ها تحریک خواهد شد. چنین مواردی از سرطان پستان را می توان با تست HER2 تشخیص داد و با داروهایی که تاثیرات HER2 را از بین می برند درمان کرد. به این رویکرد تراپی هدف دار می گویند.
استیج های سرطان پستان
زمانی که تشخیص سرطان پستان انجام شود ، پزشک یک استیج برای آن مشخص می کند. این استیج ها اندازه سرطان و میزان سرایت آن را مشخص می کند. کارسینوم مجاری درجا گاهی اوقات به عنوان استیج صفر معرفی می شود. دیگر استیج ها ، سرطان سینه تهاجمی هستند و شامل موارد زیر می شوند :
- استیج 1 : تومور اندازه ای کمتر از دو سانتی متر دارد و غدد لنفاوی زیر بغل تحت تاثیر قرار نگرفته اند. همچنین نشانه ای از اینکه سرطان به بخش های دیگر بدن نیز سرایت کرده باشد وجود ندارد.
- استیج 2 : اندازه تومور بین 2 تا 5 سانتی متر است و غدد لنفاوی داخل زیر بغل نیز متاثر شده اند ؛ اما نشانه ای از سرایت سرطان به دیگر نواحی بدن وجود ندارد.
- استیج 3 : اندازه تومور بین 2 تا 5 سانتی متر است و ممکن است به ساختارهای سینه مثل پوست و بافت های اطراف چسبیده باشد ، همچنین زیر بغل و غدد لنفاوی آن نیز درگیر شده اند. اما باز هم سرطان به دیگر قسمت های بدن راه پیدا نکرده است.
- استیج 4 : تومور می تواند هر اندازه ای داشته باشد و به دیگر بخش های بدن سرایت کرده باشد (متاستاز داده باشد).
گریدهای سرطان سینه
بعد از تشخیص سرطان پستان ، می توان برای آن گرید مشخص کرد. این گریدها ظاهر سلول های سرطانی را توصیف می کنند.
- گرید (G1) : سلول ها با اینکه غیر عادی هستند ، اما رشد آرامی دارند.
- گرید (G2) : سلول ها در این مرحله نسبت به G1 غیر عادی تر هستند
- گرید (G3) : سلول ها از دو مرحله قبل نیز غیرعادی تر هستند و سرعت رشد کردن آن ها نیز بیشتر می شود.
سیستم درجه بندی TNM
برای توصیف سرطان سینه می توان از این سیستم نیز استفاده کرد و اطلاعات دقیقی را در مورد تشخیص سرطان پستان ارائه داد :
- T : اندازه تومور
- N : اینکه سرطان به غدد لنفاوی سرایت کرده یا خیر
- M : اینکه بیماری به بخش های دیگر بدن راه پیدا کرده یا خیر
