زمان مطالعه: 5 دقیقه

سونوگرافی پانکراس یکی از انواع سونوگرافی است ، که در کلینیک مهر ایرانیان ، بهترین مرکز سونوگرافی تهران ، انجام می شود. پانکراس ، ارگانی خلف صفاقی است ، که در سطح اولین یا دومین مهره کمری قرار دارد. اگر چه عموما معتقدند که ارگانی ثابت است ؛ اما ممکن است با تنفس تغییر موقعیت پیدا کند. پانکراس معمولا به ناحیه سر ، گردن و دم تقسیم می شود. پانکراس طبیعی ، معمولا دارای بافت یکنواخت است و نسبت به پارانشیم طبیعی کبد ایزوواکو یا هیپراکو است.

سونوگرافی پانکراس - سونوگرافی مهر ایرانیان

بیماری شایع پانکراس

جایگزینی چربی در بافت پانکراس ( لیپوماتوز ) با افزایش سن شایع است و تا 35 در صد موارد ، ممکن است به صورت اکوژن و در حد بافت چربی خلف صفاقی مجاور دیده شود.

تشخیص پانکراس

سونوگرافی ، اولین روش تصویر برداری مورد استفاده در بررسی بیماری پانکراس است. سـونوگرافی ، برای تشخیص اولیه پانکراتیت یا وجود شواهد شبه کیست در پانکراس به کار می رود. توجه داشته باشید که در سونوگرافی اکثر بیماران و به طور کلی مستقل از وجود گاز در دستگاه گوارش و چربی ، به وضوح می توان پانکراس را مشاهده کرد.

سونوگرافی پانکراس

تشخیص مشکلات پانکراس ، توسط سونوگرافی انجام می شود. پانکراس اندامی است که سونوگرافی آن به دلیل وجود گاز معده و دوازدهه به راحتی انجام نمی باشد ؛ لذا با استفاده از تجربه رادیولوژیست یا انجام اقداماتی خاص در حین انجام تست ، می توان بر این مشکلات فائق آمد. با تکنیک ها و مواد کنتراست جدید ، پیشرفت های چشمگیری در زمینه سونوگرافی ناحیه پانکراس ایجاد شده است. سونوگرافی ، در بسیاری از بیماران دارای التهاب و یا توده در پانکراس می تواند به اندازه اسکن سی تی ، موفق و مفید باشد. همچنین سونوگرافی اندوسکوپی (ES) ، و نیز تکنیک های در حین جراحی و لاپاروسکوپی نیز در مشاهده ضایعه های پانکراسی بدخیم ، فوق العاده عمل کرده است. همچنین نقش ویژه ای را در مرحله بندی پیش از جراحی ایفا می کند.

سونوگرافی پانکراس - سونوگرافی مهر ایرانیان

تعریف سونوگرافی پانکراس

این سونوگرافی از امواج اولتراسوند برای ایجاد تصاویر پانکراس بر روی مانیتور ، استفاده می کند. این تست بدون درد می باشد و امروزه در بیشتر حوزه های پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. متخصص رادیولوژی این سونوگرافی را انجام می دهد. از آنجایی که در سونوگرافی به جای پرتو از امواج صوتی استفاده می شود ، این روند یک اسکن بی خطر محسوب می شود. به همین دلیل ، در طول بارداری، استفاده از این روش ، در اولویت قرار می گیرد.

تکنیک بررسی در سونوگرافی

معمولا قبل از سونوگرافی ، باید حداقل به مدت 6 ساعت ناشتا بود ، خالی بودن معده پیش از سونوگرافی سبب می شود :

  • قابلیت مشاهده ارگان مورد نظر بهبود یابد.
  • مقدار گاز روده محدود شود.
  • مطمئن شویم که معده خالی از غذا است.

ناگفته نماند که موفقیت تکنیکی سونوگرافی ، علاوه بر این که مستلزم ناشتا بودن می باشد ، به مهارت و حوصله اپراتور نیز وابسته است.

دلایل سونوگرافی

سونوگرافی به دلایل مختلفی انجام می شود. یک پزشک در صورتی دستور سونوگرافی را صادر می کند که بیمار ، درد ، تورم یا ناهنجاری های دیگری را تجربه کرده باشد  که نیاز به بررسی و مشاهده اندام های داخلی را الزامی نموده است. این سونوگرافی می تواند پزشکان و جراحان را در طول روندهایی از قبیل بیوپسی یا نمونه برداری ، راهنمایی و هدایت کند. سونوگرافی ها در برنامه ریزی و ارائه طراح انواع مختلف درمان ، جراحی و نیز در پسایند های آن جهت تعیین واکنش بدن بیمار به درمان ، از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. سونوگرافی را می توان برای تشخیص کیست ها ، انسدادها و عفونت ها در بدن مورد استفاده قرار داد. این تکنیک برای اندازه گیری جریان خون در سرخرگ ها ، برای تشخیص انسداد ، قابل استفاده است. سونوگرافی برای بررسی سرطان های مختلف به شیوه های متفاوت از قبیل شناسایی تومورها ، بافت های رشد کرده یا برآمدگی های غیر عادی نیز کاربرد دارد.

سونوگرافی پانکراس به تشخیص مشکلات زیر کمک می کند :

  1. سونوگرافی از طریق سونوگرافی شکم انجام می شود ، و پزشک در صورت آشکار نبودن علائم شکمی بیمار ، آن را تجویز می کند.
  2. سونوگرافی ، می تواند بزرگ شدن پانکراس را تشخیص دهد.
  3. سونوگرافی گاهی برای تشخیص سرطان پانکراس نیز ، مورد استفاده قرار می گیرد.
  4. سونوگرافی اندوسکوپی در تشخیص سرطان پانکراس ، دقیق تر عمل می کند.

سونوگرافی پانکراس - سونوگرافی مهر ایرانیان

محدودیت ها و مشکلات سونوگرافی

اغلب در اثر مشکلات ناشی از گاز معده در سونوگرافی ناحیه پانکراس با مشکلاتی روبرو می شوید.

روش های غلبه بر این مشکلات عبارتند از :

  • دم/ بازدم قوی
  • بادکردن شکم در خلاف جهت پروب ( از بیمار خواسته می شود تا شکم خود را به سمت بیرون باد کند ، مانند حالت بارداری )
  • از بیمار خواسته می شود که 2 تا 3 لیوان آب بنوشد. این آب به عنوان پنجره ای برای نگاه کردن از میان آن ، به داخل شکم و دوازدهه استفاده می شود.
  • اسکن بیمار در حالت ایستاده
  • چرخاندن بیمار به موقعیت جانبی و انجام اسکن با استفاده از طحال ، به عنوان پنجره ای برای مشاهده دم طحال

آمادگی بیمار برای سونوگرافی

6 ساعت قبل از انجام سونوگرافی چیزی نخورید و ننوشید. همچنین سیگار کشیدن طی این مدت نیز ممنوع می باشد.
ترجیحاً برای کاهش گاز روده ، زمان انجام تست را برای صبح هماهنگ کنید.

بررسی موفق سونوگرافی

برای بررسی موفق پانکراس ، تمام ارگان شامل سر پانکراس و زائده uncinated ، تنه و دم پانکراس باید رؤیت شود. پلان های مختلف عرضی ، طولی و ابلیک نیز باید به صورت معمول مورد بررسی قرار گیرند و به طور کلی هدف از سـونوگرافی پانکراس ، مشاهده تمامی آناتومی حداقل در دو نما می باشد. لازم به ذکر است که از طحال نیز باید به عنوان یک پنجره آکوستیک ، جهت دیدن دم پانکراس استفاده شود. دقت داشته باشید که با حرکت پروب و اعمال فشار ، می توان گاز روده را جا به جا کرد. از دیگر تکنیک هایی که در بررسی پانکراس مورد استفاده قرار می گیرد می توان به پر کردن معده با آب جهت بررسی بیمار در حالی که تنفسش را معلق نموده و همچنین تغییر پوزیشن بیمار به حالت دکوبیتوس اشاره نمود. بررسی پانکراس ، معمولا با سونوگرافی معمولی شروع می شود و در آن ، از پروب های دارای چند فرکانس که امکان بکار گیری بهترین فرکانس را برای هر عمق فراهم می کنند ، استفاده می شود. استفاده از تصویر برداری هارمونیک بافتی ، می تواند قابلیت مشاهده پانکراس را بهبود بخشد ؛ به ویژه هنگامی که بیماران یا ساختمان های عمقی مورد بررسی قرار می گیرند. تصویربرداری هارمونیک ، جزئیات نفوذ بهتر و کیفیت تصویر کلی بهتری از سونوگرافی معمولی دارد. تصویربرداری هارمونیک بافتی ، همراه با تکنیک فاز اینورشن ، دارای حساسیت بالاتری از سونوگرافی معمولی برای کشف ضایعات پانکراس است.

سونوگرافی پانکراس - سونوگرافی مهر ایرانیان

استفاده از سونوگرافی داپلر در تشخیص مشکلات پانکراس

سونوگرافی داپلر برای آنالیز عروق اطراف پانکراس شامل ورید پورت ، شریان و ورید مزانتریک فوقانی ، شریان ورید طحالی ، ائورت و ورید اجوف تحتانی بسیار مفید است و باید به طور روتین در سونوگرافی پانکراس به کار رود. سونوگرافی داپلر ، امکان کشف عروق داخل پانکراس و اطراف پانکراس را فراهم کرده و می توان از آن برای بررسی باز بودن و تعیین مشخصات جریان خون استفاده کرد. تجویز مواد کنتراست ، در مشاهده بهتر ضایعات پانکراس نسبت به سونوگرافی معمولی برتری دارد ؛ از این رو در تعیین مشخصات و ضایعات موضعی که در سونوگرافی مشاهده می شود به کار می رود. در این سونوگرافی ، اندازه پانکراس ، حدود آن و ساختار بافتی پانکراس ، مجرای اصلی پانکراس ، CBD و همچنین عروق اطراف آن نیز حتما باید مورد بررسی و شناسایی قرار گیرند.